Sayfalar

2 Ağustos 2008 Cumartesi

Enuma Eliş Destanı

Enuma Eliş..

ENUMA ELİŞ
Başlangıçta sadece su ve onun üzerinde salınıp duran sis mevcuttu. Baba Apsu ortaya çıktı ve tatlı suların efendisi oldu, Ana Tiamat ortaya çıktı, tuzlu suları yönetti ve her iki su birlikte aktılar. Tatlı ve acı suların birbirlerine karışmasından varlıklar meydana gelir. Bunlar erkek ve dişi birer çift olarak yaratılırlar; birinci çift Lakmu ile Lakamu (Sümerce; Lagama) ya da Lahmu ve Lahumu'dur. Apsu ve Tiamat'ın oğlu Mummu, suları kaplayan sislerin içindeydi. Ne yukarıdaki gökler ne de yeryüzü henüz ortaya çıkmamıştı. Suların üstünde henüz ne bataklık ne de otlak araziler vardı. Ve henüz kamışlardan örülmüş barınaklar yapılmamıştı.
Daha sonra, Lakmu ile Lakamu'dan gökyüzü tanrısı Anşar ve yeryüzü tanrısı Kişar ürerler. Zamanı gelince, Anşar ve Kişar, göklerin tanrısı olan Anu'nun (Sümerce: An, gök anlamındadır) babası oldular. Buna karşılık Anu, Ea'nın babası oldu (Azra Erhat, Hesiodos Eseri ve Kaynakları adlı eserde Ea için (ya da Enki) suları simgeler der. Yeryüzü tanrısı ise Enlil'dir). Ea, onlardan daha akıllı, daha anlayışlı ve güçlü olduğundan, sihir kullanmada çok yetenekli olduğundan, hem babasını hem de büyükbabasını geçti. Yeryüzü tanrısı oldu, büyük tanrılar arasında rakibi yoktu.
Genç tanrılar bir araya geldiler ve çok güzel zamanlar geçirdiler. O kadar başına buyruk idiler ki bu, Tiamat'ı rahatsız etti ve taşkınlıkları onu gücendirdi. Zaman geçtikçe ana tanrıça onların davranışlarından nefret etmeye başladı; fakat onlara nasıl davranması gerektiğini de bilemedi. Apsu'dan onlarla konuşmasını istedi; fakat genç tanrılar Apsu'yu dikkate almadılar.
Apsu, Tiamat ve Mummu, sorunu tartışmak için bir araya geldiler. Apsu, genç tanrıların davranışlarından, gürültülerinden dolayı, huzur bulamadığını ve uyuyamadığını söyler ve eğer kendisinin ricalarını dinlemedikleri takdirde onları yok etmek zorunda kalacağını açıklar. Mummu'nun Apsu'nun düşüncesine katılmasına rağmen Tiamat Apsu'nun çözümünü çok zalimce bulur ve kendisinin de aynı sorundan yakındığını ama kendi çocuklarının davranışlarının kaba ve oyunlarının çok can sıkıcı olmasına rağmen onları yok etmemelerini ve anlayışlı olmalarını söyler. Ancak Mummu'nun onaylayıcı sözleri de Apsu'nun kötü fikirlerini kışkırtır.
Genç tanrılar Apsu ve Mummu'nun kendileri hakkında planladığı tuzağı öğrendiklerinde büyük bir üzüntüye ve çaresizliğe kapılırlarsa da tanrıların en akıllısı ve en hünerlisi Ea, Apsu ve Mummu'nun planını bozmanın bir yolunu bulur ve önce, tanrıları güvenleri için, içine yerleştirdiği büyülü bir daire oluşturdu, sonra Apsu'yu derin bir uykuya daldıracak ve Mummu'yu güçsüz bırakacak bir büyü okudu.
Daha sonra Ea, Apsu'yu önce zincirlerle bağlar, başındaki tacı ve ışık halkasını alır ve kendi başına yerleştirir; krallık simgelerini aldıktan sonra da onu öldürür. Mummu'yu da onun burnunun içinden geçirdiği bir iple, dilediği yere çekip götürebileceği şekilde bağlar.
Apsu'yu ve Mummu'yu mağlup ettikten sonra Ea, Apsu'nun ve onun emrindeki tatlı suların üzerine yerleşti ve karısı Damkina ile huzur içinde yaşadı. Evi, kaderlerin evi; kutsal odası da talihin odası oldu.
Ea ve Damkina tüm tanrıların en yeteneklisi ve akıllısı olan Marduk'un ana babası olurlar. Marduk'un ana ve babasının kutsal odasında doğduğu sanılmaktadır. Marduk bir yetişkin olarak doğmuştu ama tanrıçalar onu doğduğundan itibaren onu beslediler. Böylece Marduk çevresine korku saçan bir görüntü kazandı. Marduk en baştan beri doğal bir önder görüntüsündeydi. Ea, Marduk'u görünüş ve güç bakımından diğer tüm tanrılardan üstün olacak şekilde çifte tanrı yaptı. Marduk ışıklar saçan dört adet gözüyle her şeyi görüyor, ve yine dört adet geniş kulaklarıyla her şeyi duyuyordu. Marduk dudaklarını kıpırdattığında da ağzından ateşler saçılıyordu. Ea, oğluna göklerin güneşi diyordu. Marduk'un başında, görenleri dehşete sokacak on adet de tanrı halesi vardı.
Bunlar olurken Anu, kuzey, güney, batı ve doğu rüzgarlarını yarattı ve bu şiddetli rüzgarlar Tiamat'ın sularını şiddetle karıştırdı. Bazı tanrılar ise bu rüzgarlardan ötürü acı çekmeye ve huzursuzluk duymaya başlamışlardı ve bunun sonucunda içlerinde bir kötülük duygusu ortaya çıktı. Bunun üzerine bu tanrılar Kingu’nun önderliğinde Tiamat ile konuşurlar; "önce Ea ve ona yardım eden tanrılar Apsu-yu öldürdüler, şimdi de Anu bizleri huzursuz eden bu korkunç rüzgarları yarattı, artık Apsu ve Mummu'nun intikamının alınması vakti geldi ve biz de seni bu yolda destekleyeceğiz" derler. Bunun üzerine Tiamat onların fikrini olumlu karşıladı ve yenilmez silahlar olarak canavar yılanları yarattı. Bunların gövdeleri kan yerine zehir doluydu, çok keskin ve uzun zehir dişleri vardı. Daha sonra Tiamat korkunç ve tanrı haleli ejderhaları yarattı.toplam on bir canavar yaratmıştı Tiamat: engerek yılanı, ejderha, sfenks, büyük aslan, çılgın köpek, akrep adam, üç güçlü fırtına canavarı, yusufçuk böceği ve kentaur.
Bu korkunç canavarları yarattıktan sonra Tiamat, isyankar tanrıların ve canavarların başına Kingu'yu komutan yaptı. Kingu'ya büyü yaptı, ona topluluktaki tanrılara hükmetme gücü verdi ona "sen üstünlerin efendisi ve benim tek dostumsun" dedi. Sonra da Kingu'nun göğsüne kadar tabletini astı. Böylece Tiamat Apsu'nun intikamını almak için kendi çocuklarına karşı savaşmak için hazırlandı.
Bu olaylardan haberi olan Ea, büyükbabası Anşar'a gider ve onun öğüdünü alır. Anşar Ea'dan Tiamat'ın ordusuyla savaşmasını, Kingu'yu da öldürmesini söyler. Ea, bunun üzerine büyükbabasının dileklerini yerine getirmek için hareket eder ama Tiamat'ı ve korkunç kuvvetlerini görünce cesaretini kaybederek geri çekilir ve Anşar'ın yanına döner, Tiamat'ın kuvvetlerinin kendisinden çok daha güçlü olduğunu Anşar'a anlatır.
Bunun üzerine Anşar, Kingu'nun komutanlığındaki Tiamat'ın ordusunu yok edebilmek için Anu'yu yollar. Anu babasının emrine itaat eder ama Tiamat'ın ordusunu gözleriyle gördüğünde o da tıpkı Ea gibi korkuya kapılır ve utanç içinde geri döner. Babasına döndüğünde, isteklerinizi yerini getirebilecek kadar güçlü değilim" der.
Daha sonra Anşar, Anu ve Ea sessizlik içinde oturur ve düşünürler, bu korkunç orduyu nasıl yok edeceklerini bulmak için. Sonunda Anşar mutlu bir şekilde bağırır ve şöyle der: "Kahraman Marduk intikamımızı alacaktır. O, çok güçlüdür ve savaşta çok büyüktür." Ea'ya oğlu Marduk'u çağırmasını söyler. Tanrıların (Ea ve Anu) savaştaki bu çekingenliği Yunan mitolojisinde, Gaia'nın Uranos'un mağlup edilmesi için sadece Kronos'u ikna edebilmesine benzer. Diğer tanrılar sessiz kalmıştır.
Marduk Anşar'ın yanına geldiğinde güven dolu bir konuşma yapar, Tiamat'ın öncelikle bir kadın olduğunu ve bu savaşta onu rahatlıkla alt edebileceğini söyler. Anşar, Tiamat'ın bu sözlerinden mutluluk duyar ve ona fırtına arabasını verir. "Kingu ve Tiamat'ın canavar yılanları seni durduramayacaklardır. Yok et onları!" der.
Marduk da Anşar'ın bu sözlerini duymaktan mutluluk duyar ve ona şöyle der: "Eğer intikamınızı alacak, Tiamat'ı yenecek ve tanrıların hayatını kurtaracaksam, tüm tanrıları meclise çağır ve üstün kaderimi ilan et! Kaderleri benim sözlerim tayin etsin. Yarattığım her şeyin daim olmasını sağla. Emirlerim ebedi kalsın ve sözlerim her zaman yaşasın!"
Anşar, Marduk’un isteğini kabul etti ve diğer tüm tanrıları, danışmanını kullanarak olup bitenlerden haberdar etti. Meclis toplanacaktı; ziyafet verilecek ve sonunda Marduk'un kaderine karar verilecekti.
Böylece Meclis toplandı ve tanrılar Marduk'u yücelttiler. Ona başkanlık yapacağı bir taht inşa ettiler ve onu tüm tanrıların üstündeki tanrı olarak kabul ettiler. Bundan sonra tanrılar Marduk'un önüne bir giysi getirdiler ve gücünü kanıtlaması için ondan bu giysiyi önce gözden kaybetmesini sonra tekrar ortaya çıkarmasını istediler. Marduk giysiye emreder: "Kaybol!" ve giysi kaybolur, sonra tekrar emreder: "Ortaya çık!" ve giysi tekrar ortaya çıkar. Tanrılar Marduk'un sözlerinin gücünü gördüklerinde "Marduk kraldır!" diye bağırırlar ve ona tahtını, asasını, tören kıyafetlerini ve son olarak da savaşta kullanması için kusursuz silahları verirler. Marduk'un büyü gücü, günümüz kutsal dinlerinde de bulunan bir özellik olup peygamberlerin kendilerini kanıtlamak için başvurdukları bir yoldur.
Daha sonra Marduk, kendine bir yay ve ok yaparak onları omuzuna astı. Asası sağ elindeydi, sol elinde de zehri yok edebilen bir bitki vardı. Yanına, Tiamat'ı yakaladığında onu içine hapsedecek bir de ağ aldı Marduk. Yıldırımlar önündeydi. Gövdesini yakıcı ateşlerle doldurdu. Sonra da Tiamat'ın kaçamaması için, çevresine dört farklı yöndeki rüzgârları yerleştirdi.
Bunları yaptıktan sonra Yüce Tanrı, kötü rüzgârı, hortumu, kasırgayı, dört katlı rüzgârı, yedi katlı rüzgârı, siklonu ve benzeri olmayan rüzgarı getirdi ve hepsini birden Tiamat'ın içini karıştırmak için gönderdi. Fırtına arabasını Tahrip Edici, Ezici, Uçucu ve Acımasız adlarındaki dört canavardan oluşan yabani hayvanlar çekiyordu. Arabasının sağ tarafında savaşta herkese korku salan Vurucu, sol tarafında ise en yiğit savaşçıları kaçıracak Dövüş bulunuyordu. Her iki canavarın, ucundan zehir damlayan keskin dişleri ve dilleri vardı.
Sonunda Marduk korkunç görünümlü bir zırha bürünmüştü, kafasında da görenleri dehşete sokacak ışık haleleri vardı. Dudaklarına, kötü güçlere karşı büyülü bir koruma sağlayan bir macun sürdü. Bütün bunların sonunda, en güçlü silahı olan tahrip edici yağmur fırtınasını çağırdı. Artık Marduk, savaşa hazırdı.
Marduk'un bu korkunç görüntüsünü gören Kingu, dehşete kapıldı ve aklı karıştı. Kingu'nun kuvvetleri de bu manzara karşısında ne yapacaklarını bilemediler. Sonra Marduk, yağmur fırtınasını, kızgınlıktan kuduran Tiamat'a karşı kaldırdı ve onu teke tek savaşmaya çağırdı. Bunun üzerine Tiamat, bütün sihirlerini kullanarak yüksek sesle bağırdı, ikisi teke tek bir savaşa girdiler. Marduk, Tiamat'ı etkisiz hale getirmek için hemen ağını atar. Tiamat'ın onu yakıp yok etmek için ağzını açtığında kötü rüzgarı yollar ki Tiamat'ın ağzı açık kalsın. Diğer rüzgarlar da Tanrıçanın gövdesine girerler ve onu iyice genişletip açarlar. Bunu fırsat bilen Marduk yayıyla Tiamat'ı vurur. Ok, Tiamat'ın gövdesini yırtar ve kalbini parçalayarak onu öldürür.
Marduk, Tiamat'ın cesedini yere fırlatır ve üzerine çıkar. Bunu gören Tiamat'ın yanında yer alan tanrılar korku içinde kaçmaya çalışırlar ama Marduk'un güçleri onları bir çembere alır ve gitmelerine izin vermez. Marduk, onları esir alır ve hücrelere kapatır. Sonra Marduk, Tiamat'ın on bir canavarını da zincire vurup vücutlarını ezdi. Kingu'yu da tutsak etti. Kader Tabletini ondan aldı ve kendi göğsüne bağladı.
Marduk tüm düşmanlarını mağlup ettikten sonra, tekrar Tiamat'a döndü, onun bacaklarına bastı ve asasıyla kafasını ezdi. Kan damarlarını parçaladıktan sonra, kuzey rüzgarı kanı gizli yerlere götürdü. Sonra Marduk, Tanrıçanın cesedini kabuklu bir hayvan gibi iki parçaya ayırdı. Tiamat'ın yarısıyla gökyüzünü, diğer yarısıyla yeryüzünü oluşturdu. Tiamat'ın tükürüğüyle bulutları meydana getirdi ve onları suyla doldurdu. Tiamat'ın başını yeryüzündeki dağları oluşturacak biçimde yerleştirdi. Dicle ve Fırat nehirlerinin Tiamat'ın gözlerinden akmasını sağladı. Rüzgârların, yağmurların ve soğuğun sorumluluğunu kendisi aldı.
Bunları yaptıktan sonra Marduk, Anu'ya göklerin yönetimini, Ea'ya yeryüzünün yönetimini, Enlil'e ise yeryüzü ve gök arasındaki havanın yönetimini verdi. Yılı, aylara ve günlere böldü. Ayın, yani Sin'in, geceleri belirli günleri işaret edecek şekilde parlamasını sağladı. Sonra güneşi yaratarak gündüzleri de Şamaş'a verdi.
Evrende düzeni sağladıktan sonra Marduk, yarattığı emanetleri Ea'ya, Kader Tabletini Anu'ya verdi ve Tiamat'a yardım eden tanrıları babalarına geri verdi. Tiamat'ın on bir canavarını ise, tanrılara karşı isyan etmenin boşuna olduğunu hatırlatacak heykeller haline getirdi.
Marduk daha sonra bir tapınak yapmak ister. Kuracağı tapınağın adı "Büyük Tanrıların Evi" anlamına gelen Babil'dir. Tapınağı becerikli işçiler inşa edecektir. Bunun üzerine tanrılar Marduk'a bu tapınakta kimin yetki sahibi olacağını, yeryüzünde kimin onun iktidarına sahip olacağını Marduk'a sorarlar ve Babil'i daimi evleri olacak şekilde inşa etmesini, onların günlük ihtiyaçlarını karşılayacak birilerinin var olmasını ve böylece eskisi gibi yaptıkları işlerine devam edebileceklerini söylerler. Marduk'tan her işte yetenekli olan Ea'nın Babil klanlarını hazırlamasını sağlamasını isterler ve bu şekilde kendilerinin de işçi olabileceklerini söylerler.
Onların bu sözlerini duyan Marduk, tanrılara hizmet etmek için bir vahşi yaratıp adına insan koymaya karar verir. Kendisi de Ea'ya bu iş için kan toplayıp kemik yaratacaktır.
Tanrı Ea ise, Marduk'tan meclisi çağırmasını ve Tiamat'ı isyan için kışkırtan tanrıyı onlara getirmesini ister. Bu tanrı ölmeliydi ki kanından insan yaratılabilsin.
Meclis toplandığında Marduk, tanrılara aralarından isyan fikrini kimin çıkardığını söylemelerini ve onu kendisine teslim etmelerini buyurdu. Bu kişi olayın sorumluluğunu, utancını ve cezasını çekecek, geri kalanlar ise huzur içinde yaşayacaklardı. İsyankar tanrılar kendilerini ayaklanmaya teşvik edenin Kingu olduğunu açıkladılar. Sonra onu bağlayıp Marduk ve Ea'nın huzuruna çıkardılar. Ea, Kingu'yu hemen öldürüp kan damarlarını parçalara ayırdı ve onun kanıyla ilk insanı meydana getirdi. Bu insanlara görevlerinin tanrılara hizmet etmek olduğunu anlattı.
Tanrılar sonunda huzurlu bir hayata kavuşabilmişlerse de öncelikle kendilerini kurtaran Marduk'u onurlandırmak ve ona teşekkür etmek için yeryüzündeki evleri olan Babil'i kurmak üzere iki yıl süresince çalıştılar. Tapınak sonunda tamamlandı ve tanrılar duvarların arasında toplanıp olayı kutladılar; daha sonra da Marduk'un kaderi için iyi dileklerde bulunup onu övdüler.

Derleyen:
Keykubat
24.9.2007

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.